2014: ONDERNEEM DE STAD

De samenleving wordt in de toekomst steeds meer verantwoordelijk voor haar eigen ontwikkeling. De overheid trekt zich meer en meer terug en vraagt de burgers zelf in hun wensen en behoeften te voorzien. Of het nu gaat om de bouw van je eigen woning, de zorg voor je ouders of het onderhouden van het buurthuis, park of plein, we zullen zelf de handen uit de mouwen moeten steken.

De overheid trekt zich terug, maar de opgave om van binnenuit kwaliteit toe te  voegen aan de stad blijft. Vele vierkante meters winkels, kantoren en zorgvastgoed wachten op nieuwe ondernemers. Dat vraagt om het bundelen van krachten tussen stedelijke partijen en, onder meer, ondernemers en zorgpartijen. Coöperatieve gebiedsontwikkeling, waarbij voorheen gescheiden beleidsterreinen samenkomen, kan een bijdrage leveren. Het biedt ruimte aan nieuwe toetreders in de ontwikkeling van de stad.

Bouw je eigen buurt

Peter Ruigrok, voorzitter van het Watertorenberaad, onderstreept de urgentie van  luisteren naar de klant door te stellen dat dit doorslaggevend blijkt voor het vlottrekken van gebiedsontwikkelingen. Dit is één van de lessen die het Watertorenberaad haalde uit de ruim 50 vastgelopen projecten die zij voor voor Bouwend Nederland en BZK doorlichtte. Tijdens deze werkconferentie werd het werkschrift “Bouw je eigen buurt: de Sluisbuurt als voorbeeld van een coöperatief ontwikkelmodel” gepresenteerd. In dit werkschrift reikt het Watertorenberaad instrumenten aan die zowel de initiatiefnemers als de ondersteunende en faciliterende partijen kan helpen.

Transformatie

Naast het thema van deze handreiking, bouw je eigen buurt, stond het thema transformatie deze middag centraal. De locatie van de werkconferentie was dan ook een leegstaand kantoor dat getransformeerd wordt, het voormalige ministerie van Justitie in het Wijnhavenkwartier in Den Haag.

Planningsinstrumenten

Om ontwikkeling van onderaf op gang te brengen zijn een drietal planninginstrumenten van belang: een narratief: het verhaal van het gebied, een common line: de gemeenschappelijke denklijn van de gezamenlijke partijen die er iets willen en een ruimtelijke handreiking vanuit de gemeente: een beeld van wat er (on)mogelijk is voor het gebied.

Ontwikkelen op basis van een narratief/gemeenschappelijke denklijn en ruimtelijke handreiking vraagt in plaats van een dichtgetimmerd plan om andere plan-juridische kaders. De gemeente beperkt zich tot haar publieke kerntaken, namelijk het aangeven van een globale ruimtelijke handreiking en basale voorwaarden (spelregels) op het gebied van veiligheid en milieu. Om voortschrijdend inzicht toe te laten wordt gewerkt met scenario’s in plaats van een eindbeeld, wat veel vraagt van de overheid.

Bij gemeentes speelt het dilemma van rechtsgelijkheid; ze zijn bang voor willekeur als ze ruimte geven aan een initiatief. Maar rechtsgelijkheid hoeft niet gelijkheid in alles te betekenen. Er is veel mogelijk bij aanbesteding, maar belemmeringen zijn wantrouwen naar de markt, een risicomijdende houding en zich verschuilen achter regels/ checklists. Van Heijningens conclusie: gun ruimte aan initiatief als het kwaliteit toevoegt voor allen!

Deze werkconferentie werd ook geproduceerd door Gebiedsontwikkeling.nu. Het volledige verslag vindt u dan ook op www.gebiedsontwikkeling.nu. Hier staat ook een aantal extra downloads